Khởi tố vụ án hình sự liên quan website phim “lậu” lớn nhất Việt Nam: Biện pháp răn đe thích đáng đối tượng có hành vi xâm phạm bản quyền
(PLBQ). Phimmoi.net đã chính thức bị khởi tố sau thời gian dài hoạt động và trục lợi số tiền lớn nhờ đăng tải phim được sao chép trái phép và vi phạm bản quyền nghiêm trọng.
>> Video Review phim - dạng biến tướng mới của phim lậu vi phạm bản quyền
Bản quyền phim và vi phạm bản quyền phim trên nền tảng số là gì?
Theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 14 của Luật sở hữu trí tuệ thì phim ảnh hay tác phẩm điện ảnh là một trong những đối tượng được bảo hộ bởi quyền sở hữu trí tuệ.
Theo đó, bản quyền (Copyright) phim hay quyền tác giả đối với phim theo khoản 2 điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ quy định đó là “quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”. Như vậy có thể hiểu bản quyền là độc quyền của một chủ sở hữu hay tác giả đối với tác phẩm điện ảnh của họ. Bản quyền là cơ sở pháp lý bảo vệ các quyền thân nhân và lợi ích kinh tế của chủ sở hữu liên quan đến tác phẩm.
Các hành vi được coi là vi phạm quyền tác giả cũng là vi phạm bản quyền phim được cụ thể tại điều 28 Luật sở hữu trí tuệ, trong đó các hành vi liên quan đến nền tảng số bao gồm:
– Công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
– Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm đ khoản 1 Điều 25 của Luật này.
– Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 của Luật này.
– Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 của Luật này.
– Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
Có thể nói, hành vi xâm phạm bản quyền gây ra nhiều hệ lụy rất nghiêm trọng, làm tổn thất nặng nề cho nhà sản xuất phim.
Phimmoi.net từ lúc hình thành cho đến khi bị khởi tố
Phimmoi.net là trang chuyên đăng tải phim lậu với số lượng truy cập rất lớn tại Việt Nam, được lập vào năm 2014. Website này chuyên cung cấp những bộ phim có bản quyền, phim truyền hình hay thậm chí là phim mới chiếu rạp của nhiều nước trên thế giới, có phụ đề tiếng Việt và hoàn toàn miễn phí. Lượng ấn phẩm trên trang này vô cùng đa dạng, gồm hàng trăm nghìn bộ phim, chương trình truyền hình được khai thác trái phép mà không hề có sự đồng ý của tác giả hay doanh nghiệp sở hữu. Trong đó có rất nhiều tác phẩm có sự đầu tư lớn bị khai thác tràn lan dẫn tới thiệt hại doanh thu cho nhà sản xuất, các đơn vị mua bản quyền phân phối.
Giao diện trang Phimmoizz.net (Ảnh chụp màn hình)
Thu nhập khổng lồ từ việc vi phạm bản quyền phim
Số liệu thống kê từ Alexa của Amazon cho thấy phimmoi.net có hàng chục triệu lượt truy cập hàng tháng, xếp thứ 17 trong danh sách các website được truy cập nhiều nhất tại Việt Nam.
Phimmoi.net còn thu phí một ô quảng cáo lên đến 25 triệu/tuần, một đoạn TVC trước khi chiếu phim cũng ở mức gần 20.000 đồng/1.000 lượt xem. Với số lượng quảng cáo phủ dày đặc, doanh thu hàng tháng của phimmoi.net sẽ lên tới hàng tỷ đồng.
Cách thức qua mặt cơ quan chức năng
Tháng 3/2021, công ty Morning Consult có Văn phòng Đại diện thương mại ở Mỹ đã tố cáo đích danh trang web này vì hành vi đăng tải trái phép hàng nghìn bộ phim và chương trình truyền hình. Tên miền phimmoi.net đã bị chặn. Tuy nhiên, sau đó phần lớn truy cập chuyển sang phimmoizz và trang web này vẫn hoạt động trở lại một cách bình thường.
Đến ngày 24/4/2021, người dùng internet phát hiện trang web phim lậu với tên miền "phimmoizz.net" lại bị bay màu. Đáng nói, chỉ sau vài giờ, website này bất ngờ hoạt động trở lại với tên miền "phimmoiizz.net".
Việc đổi tên miền liên tục đã giúp cho trang này tránh bị đánh sập và qua mặt cơ quan chức năng.
Hơn nữa, việc sử dụng máy chủ từ nước ngoài giúp các website phim lậu có thể tránh được các đợt truy quét mạnh tay của cơ quan chức năng do quy trình xử lý phức tạp trong khi Việt Nam cũng chưa có quy định cụ thể đối với các dịch vụ cung cấp từ nước ngoài.
Phimmoi bị khởi tố hình sự
Ngày 19-8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM cho biết đang điều tra vụ án xâm phạm quyển tác giả, quyền liên quan theo quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến website: www.phimmoi.net, xảy ra tại TP.HCM.
Theo điều tra, chủ website đã thuê hai cá nhân có trình độ kỹ thuật cao về công nghệ thông tin ở Đồng Nai để thực hiện lập trình, quản trị, vận hành www.phimmoi.net nhằm sao chép, khai thác, sử dụng, trình chiếu, truyền đạt các tác phẩm điện ảnh ra công chúng khi không được phép của chủ thể quyền và kinh doanh quảng cáo sản phẩm, dịch vụ trái phép trên các bộ phim có bản quyền nhằm thu lợi bất chính với số tiền đặc biệt lớn.
Để phục vụ điều tra xử lý vụ án hình sự, cơ quan công an đã phát thông báo đề nghị các bị hại là các tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, đại diện chủ thể quyền đến trình báo, cung cấp thông tin, tài liệu, dữ liệu điện tử liên quan đến hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan.
Điều 225. Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan
1. Người nào không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây, xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình;
b) Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm...
Vì sao những website lậu ngày càng nhiều?
Không tốn nhiều chi phí đầu tư vẫn mang lại lợi nhuận khổng lồ
Chi phí làm một trang website lậu thấp và để duy trì cũng không tốn quá nhiều. Trong khi thông thường, các đơn vị phải bỏ ra hàng triệu đô la để chi cho bản quyền nội dung thì các web này chiếu phim lậu từ nước ngoài và dùng nhiều chương trình của đài truyền hình và các đơn vị sản xuất trong nước mà không trả phí.
Lượng người truy cập lớn khiến nhu cầu quảng cáo trên các trang này cũng rất cao. Điều đáng nói là trên Phimmoi và đa phần website xem phim lậu khác là có rất nhiều banner quảng cáo các trang cờ bạc trên mạng, trái pháp luật Việt Nam.
Nhu cầu xem phim miễn phí lớn
Hầu hết người dùng thường không để ý đến vấn đề bản quyền mà chỉ đơn giản là muốn thỏa mãn mong muốn được xem và giải trí của bản thân. Để lựa chọn giữa xem các nội dung trên nền tảng trả phí và việc không tốn gì vẫn được trải nghiệm tương tự thì chắc hẳn không ít người chọn cách thứ hai.
Chưa có biện pháp xử lý dứt điểm
Cơ chế xử phạt vi phạm bản quyền ở Việt Nam còn quá nhẹ so với lợi ích mà các web phim lậu thu được. Đây là lý do quan trọng khiến các website phim lậu ngang nhiên tồn tại, không chỉ vậy mà cả sách lậu, nhạc lậu tràn lan trên thị trường mà các cơ quan chức năng chưa tìm ra phương án giải quyết.
Bài học rút ra để bảo vệ bản quyền phim
Thay đổi nhận thức xem phim có bản quyền của công chúng
Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về quyền tác giả với phim ảnh, làm rõ tầm quan trọng của nó với công chúng. Từ đó, giảm thiểu nhu cầu xem phim không bản quyền, thúc đẩy sự sáng tạo nghệ thuật chân chính.
Thêm nữa, các doanh nghiệp cũng không nên sử dụng quảng cáo trên website phim lậu như vậy mới ngăn chặn được nguồn thu lớn dùng để “nuôi dưỡng” những trang này.
Chặn các trang web vi phạm bản quyền
Chặn quyền truy cập vào các trang web đăng tải nội dung vi phạm bản quyền và xử lý mạnh, dứt điểm là giải pháp đơn giản nhưng có tính quyết định nhất. Việc ngăn người dùng truy cập thì các trang web này cũng sẽ dần sụp đổ vì thiếu kinh phí duy trì, đồng thời, người dùng vì không thể xem lậu nữa cũng sẽ tìm đến các nền tảng chính thống khác.
Quảng bá, tạo điều kiện tiếp cận các nền tảng trả phí bản quyền
Ngăn chặn web lậu đồng thời tích cực phổ biến những ứng dụng, trang web chiếu phim bản quyền để từ đó thu hút thêm người dùng là biện pháp nên được tiến hành cùng lúc. Thực tế hiện nay cũng có rất nhiều ứng dụng cũng như trang web mua bản quyền phim và show truyền hình rồi thực hiện dịch và thậm chí là chiếu hoàn toàn miễn phí. Mọi người cũng có thể dễ dàng truy cập, thưởng thức chứ không hoàn toàn cứ xem có bản quyền đầy đủ là đều phải mất phí.
Kiên quyết xử lý hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
Xử lý hình sự là biện pháp mạnh, có tính răn đe giáo dục cao nhất, nếu được pháp dụng nghiêm túc triệt để thì sẽ ngăn chặn đáng kể hành vi xâm phạm bản quyền nói riêng, tài sản trí tuệ nói chung.
Phối hợp bảo vệ quyền tác giả với các quốc gia khác.
Hiện nay, công nghệ đã cho ta thấy “thế giới phẳng”, việc kinh doanh hay xâm phạm quyền không chỉ đơn thuần trong lãnh thổ của một quốc gia.
Việc xử lý vi phạm bản quyền phim ảnh không còn là vấn đề mới, dù đã có những động thái tích cực từ phía cơ quan quản lý nhưng chủ yếu vẫn chưa giải quyết được dứt điểm hiện trạng này. Với việc mạnh tay với vụ việc Phimmoi lần này, chắc hẳn sẽ có tác động tích cực hơn đến ý thức tôn trọng bản quyền của người dùng mạng tại Việt Nam.
Ngọc Hà