Lời khuyên cho các startup muốn chuyển đổi số ngành logistics

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Western Pacific Phạm Thị Bích Huệ

Doanh nhân Phạm Thị Bích Huệ - nhà sáng lập và Chủ tịch HĐQT Công ty CP Western Pacific và cũng là Phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam đã chia sẻ những định hướng cho các bài toán mà ngành logistics tại Việt Nam đang và sẽ đối mặt trong thời điểm dịch bệnh tái bùng phát nghiêm trọng.

Logistics cần đổi mới công nghệ

Host Nguyễn Phi Vân của Talk show Nguy cơ diễn ra ngày 12/8/2021, cho rằng ngành logistics quốc tế nói chung và tại Việt Nam nói riêng đang bị gián đoạn và chịu nhiều ảnh hưởng, đặc biệt sau nhiều đợt bùng phát của đại dịch Covid-19. Đồng ý với nhận định này, bà Huệ bổ sung, ngành logistics đang chịu thiệt hại lớn, nhưng cũng là một ngành biến đổi và thích nghi nhanh. 

Cụ thể, trong 10 năm trở lại đây, mọi người đều nghĩ khái niệm logistics là một ngành phục vụ cho hàng hóa giao thương, xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, hiện nay, ngành logistics đã từ từ chuyển dịch khi có đến trên 50% phục vụ cho thị phần tiêu thụ nội địa, cụ thể là đi theo sự tăng trưởng đột biến của thương mại điện tử (TMĐT). Đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức, vì nó đặt ra những bài toán như tốc độ đổi mới công nghệ, chi phí vốn, chi phí đầu tư các trung tâm logistics phát triển cùng với các trung tâm TMĐT.

Theo bà Bích Huệ, một trong những thách thức hiện nay của ngành là thị phần logistics của Việt Nam đang ngày càng bị thu nhỏ lại khi phải chia sẻ thị phần cho các tập đoàn đa quốc gia. Việt Nam không có đội tàu, vì vậy trong thời gian biến động vừa qua, việc đặt được một container được bà Huệ so sánh như "một phần thưởng lớn", vì tất cả các đội tàu đều đang bị chi phối bởi các tập đoàn đa quốc gia của nước ngoài. Việt Nam chưa tham gia vào thị trường đội tàu quốc tế nên việc tăng, giảm trong tổng chi phí logistics liên quan đến các cước phí vận chuyển của tàu cao. Chỉ cần có một quốc gia hay một chính phủ can thiệp vào đội tàu, thị phần giao thương hàng hóa của Việt Nam sẽ lập tức gặp nhiều khó khăn.

Nhận xét về hiện trạng của ngành logistics trong đại dịch Covid-19, bà Huệ cho rằng đây là một bức tranh rõ nét về đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Cước phí booking có thể tăng 1000% chỉ sau một đêm, tức là hơn 10 lần. Điều đó làm ảnh hưởng đến những hợp đồng kinh doanh với đối tác, và làm gãy toàn bộ những hoạch định và đàm phán trước đó. Vì vậy, DN logistics khó có thể đề ra những chiến lược lớn và ký kết các hợp đồng dài hạn với đối tác như trước đây, tất cả đều phải nghe ngóng, thăm dò thị trường và thích nghi với tính thực tế.

DN logistics và TMĐT cần liên kết với nhau 

Thừa nhận DN Western Pacific cũng không nằm ngoài khó khăn chung của toàn ngành, doanh nhân Bích Huệ xúc động nhớ lại vụ hỏa hoạn đã thiêu hủy toàn bộ hệ thống kho 30.000m² của Western Pacific vào năm 2019. Bà đã đối diện với khủng hoảng này với một tâm thế bình tĩnh và nghị lực. Ngọn lửa đã thiêu hủy cơ sở hạ tầng nhưng cũng đã tiếp thêm cho bà ý chí để cố gắng hơn nữa. 

Trong nguy vẫn luôn có cơ, bà Huệ cho rằng trung tâm này là cơ sở đầu tiên nên có nhiều khiếm khuyết vì bà chưa được trải nghiệm thực tế, vì vậy bà đã xem đây là dịp để "khởi động lại" một trung tâm mới, hoàn thiện hơn và khắc phục lại những điều thiếu sót trước đây chưa tính toán được. Với góc nhìn thực tế của một doanh nhân, bà đã tái cấu trúc hệ thống và tự tin cho rằng DN Western Pacific của thời điểm hiện tại đã vượt qua thử thách, tạo được "kháng thể" cần thiết để đối mặt với đại dịch.

Bà Huệ tự nhận xét bản thân là một người luôn đi tìm "giải pháp". Khi được hỏi về những giải pháp khả quan cho ngành, bà Huệ chia sẻ, nếu chỉ xét về góc độ cung ứng cho xuất nhập khẩu thì logistics đang gặp nhiều khó khăn và thử thách, các chỉ số đều giảm. Dù vậy, nếu DN nghiêm túc chuyển hướng phục vụ cho thị trường tiêu thụ nội địa thông qua TMĐT thì các chỉ số đã có sự tăng trưởng.

Các trung tâm logistics và TMĐT đang nổi lên đều đòi hỏi các vị trí đất đẹp để hình thành hạ tầng thiết yếu cho ngành. Nếu các DN logistics và TMĐT liên kết được với nhau và có những kiến nghị với Chính phủ để tiếp cận các quy hoạch sớm nhất và đồng bộ từ ban đầu, Việt Nam có thể đi nhanh hơn các tập đoàn đa quốc gia nước ngoài vì chúng ta đang có thế mạnh trong khâu thực hiện thủ tục pháp lý, các thủ tục để tiếp cận với đất đai, với các nguồn tài nguyên. 

Bà Huệ cho rằng, cần phải có những DN "sếu đầu đàn" để tạo ra những hiệu ứng, những trung tâm mới để điều tiết thị phần, thị trường một cách thích hợp nhất.

Startup cần phải am hiểu sâu về ngành

Bà Huệ tự tin vào một tương lai màu hồng của ngành logistics vì chính phủ Việt Nam đang đặt nhiều sự quan tâm cho ngành. Bên cạnh đó, các lãnh đạo địa phương khi quy hoạch các vùng, các khu công nghiệp đều có đặt vấn đề cho logistics đồng hành. Nhìn chung, mọi người đã nhìn nhận và đánh giá được vai trò quan trọng của logistics trong nền kinh tế. Nhu cầu thuê dịch vụ logistics của các DN Việt Nam và các DN nước ngoài tại Việt Nam đang ngày càng tăng. Rõ ràng logistics đang phát triển theo một chiều hướng sâu hơn.

Bà Huệ cho biết các startup muốn đầu tư chuyển đổi số (CĐS) trong ngành logistics cần phải am hiểu thật sâu về ngành. Việt Nam có một chuỗi logistics từ mức thấp nhất đến mức cao nhất. 

Nếu các startup công nghệ có được các giải pháp kết nối được tất cả các chuỗi cung ứng, chuỗi logistics thì đây sẽ là một tín hiệu tốt cho tương lai của ngành. Ngoài ra, cảng biển là một trong những ngành cốt lõi của mọi quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có Việt Nam, nhưng hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có một DN công nghệ nào phát triển được một hệ thống phần mềm quản lý cảng biển quốc tế. Nếu startup công nghệ có thể khai thác được vấn đề này, "đo ni đóng giày'' sản phẩm cho từng chuỗi cung ứng, liên kết các chuỗi lại với nhau và bắt kịp xu thế mới thì thị phần logistics sẽ bớt được gánh nặng CĐS để cạnh tranh với các tập đoàn đa quốc gia.

Bà Huệ cũng chia sẻ Covid-19 không phải là rủi ro lớn nhất mà bà đã trải qua và những từ khóa hữu ích trong quá trình khởi nghiệp, phát triển và phục hồi của Western Pacific, có thể nói đến là:

Thứ nhất, đó là sự tích cực, tâm thế luôn luôn hướng về những điều tốt hơn, đứng lên làm lại từ những thất bại và luôn nghĩ về bài toán của tương lai.

Thứ hai, đó là câu chuyện về ý chí. Chúng ta có rất nhiều rủi ro trong cuộc sống, Covid-19 có thể là một trong những rủi ro đó, và điều đó không có nghĩa là nó có thể ngăn cản chúng ta có được những kế hoạch, những hành trình và những dự định tốt hơn cho tương lai. Do đó, chúng ta hãy giữ vững ý chí, tiếp tục bắt đầu những hành trình mang mới nhiều hy vọng hơn sau đại dịch.

Và từ khóa cuối cùng là niềm tin. Dù sao đi chăng nữa, tất cả "nguy" rồi cũng sẽ qua đi và chúng ta đều cũng sẽ có những "cơ" xán lạn đang chờ ở phía trước nếu như chúng ta giữ vững niềm tin./.

Gia Bách