Nan giải xử lý các Web phim lậu: Luật sư kiến nghị cần xử lý hình sự đối tượng xâm phạm bản quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số

Báo cáo "Các thị trường mua bán các sản phẩm giả mạo sở hữu trí tuệ và vi phạm bản quyền năm 2020" được Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) công bố đã nêu tên của 3 website và 2 chợ nổi tiếng tại Việt Nam.

Trong đó, 2/3 website phổ biến được đề cập là phimmoi và phimmoizz.

Tài liệu do Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ công bố (Nguồn: Morning Consult)

Cụ thể, các website là phimmoi (từng đặt máy chủ ở Việt Nam) và phimmoizz, bị cáo buộc đăng tải trái phép hàng nghìn bộ phim và chương trình truyền hình, bao gồm nhiều tựa phim thuộc sở hữu của các đơn vị nắm bản quyền (quyền tác giả) từ Mỹ.

Nan giải khi xử lý web phim lậu

Chặn cũng như không….

Từ đêm ngày 17/6/2020, trang phim lậu Phimmoi.net đã không thể truy cập được bằng cách thông thường và hiện dòng thông báo “We’re sorry but the page you’re booking for could not found”. Nguyên nhân là do các nhà mạng lớn đã đồng loạt chặn người dùng truy cập web phim lậu lớn nhất cả nước này.

Tuy nhiên, khi dùng ứng dụng “1.1.1.1” để truy cập internet bằng VPN (mạng riêng ảo cho phép bạn tạo ra kết nối an toàn đến một mạng khác qua internet) người dùng vẫn có thể truy cập vào trang phim lậu này nhưng chỉ có thể xem được trailer của phim.

Nhanh chóng sau đó, trên fanpage của trang phim lậu lớn nhất này (hiện có hơn 21.000 thành viên) đã có dòng thông báo một đường dẫn mới có thể truy cập nhanh và không cần phải thông qua VPN.

Cách thức chặn tên miền Phimmoi.net đang được các nhà cung cấp mạng tại Việt Nam sử dụng thế nào không rõ, song dường như nó chỉ là việc làm cho có. Điều đó rất dễ nhận thấy bởi trang web này hoạt động trở lại gần như chỉ sau một ngày với một tên miền mới không có quá nhiều khác biệt (Phimmoi.net đổi tên miền thành phimmoiz.net hoặc phimmoizz.net) và cũng đã quá quen thuộc với những ai thích xem phim trên website này.

Web phim lậu: một đồng vốn trăm đồng lời

Hoạt động kinh doanh các nội dung số trên môi trường internet là một trong những vùng đất kinh doanh màu mỡ và vi phạm bản quyền trên môi trường số cũng rất khó bị kiểm soát theo quy định của pháp luật hiện nay. Điều này gây ra nhiều hậu quả nặng nề về kinh tế cho đơn vị sở hữu bản quyền và các nhà sản xuất.

Lý do dẫn đến sự phổ biến của các trang phim lậu là do lợi nhuận cực lớn mà chúng mang lại. Các đối tượng vi phạm cũng dễ dàng câu kéo người xem do nhu cầu rất lớn từ thói quen xem phim miễn phí của người dùng. 

Bên cạnh việc không mất chi phí từ nội dung do người khác sản xuất, các trang phim lậu còn được hưởng lợi từ việc đặt quảng cáo cá độ trực tuyến và các dịch vụ bất hợp pháp. Giá thành của các quảng cáo có nội dung này thường cao hơn hẳn so với thông thường bởi đây đều là các nội dung bị cấm.

(Nguồn: phimmoizz.net)

Các trang phim lậu có thể mang tới nguồn thu khổng lồ cho những người sở hữu chúng. Vậy nên, rất khó để ngăn các đối tượng này.

Khó khăn khi xử lý các web phim lậu

Thực tế cho thấy, cứ mỗi khi có một trang web phim lậu “chết” đi, sẽ ngay lập tức xuất hiện một website khác thay thế. Tuy lượng người xem của các web phim lậu tụt giảm khá nhiều, thế nhưng với một lượng đông đảo người xem trung thành, các website này sẽ rất dễ khôi phục vị thế của mình với một lớp vỏ (tên miền) khác. 

Nếu thực hiện ngăn chặn bằng biện pháp kĩ thuật ở các server trong nước, đối tượng vi phạm bản quyền có thể chuyển server ra nước ngoài. Một biện pháp khácđược các đối tượng này thường sử dụng là các dịch vụ điện toán đám mây do Facebook, Google cung cấp. 

Điện toán đám mây (Cloud Computing) hay còn gọi là điện toán máy chủ ảo cung cấp các công nghệ, tài nguyên máy tính liên kết với mạng Internet. Với mô hình điện toán đám mây, người dùng sẽ được tiếp cận các tài nguyên từ công nghệ, năng lượng điện toán, lưu trữ cơ sở dữ liệu đến từ những nhà cung cấp dịch vụ đám mây. Nếu chủ sở hữu các web phim lậu áp dụng Điện toán đám mây, ngay cả khi tên miền cũ bị chặn, họ sẽ vẫn sử dụng được các tài nguyên y hệt, chỉ khác là được đặt ở các cụm máy chủ trên Internet. Nếu các đối tượng vi phạm bản quyền sử dụng phương thức này, cơ quan chức năng sẽ rất khó để ngăn chặn.

Theo một số nguồn thông tin, trang phim lậu Phimmoi.net có thể sử dụng server Google để lưu trữ phim ảnh. Chi phí cho dịch vụ này cũng rất rẻ. Phí dịch vụ lưu trữ đám mây Google Drive cao nhất hiện tại là 25 USD/tháng cho một tài khoản với dung lượng lưu trữ không giới hạn. Đây cũng có thể là một trong những yếu tố góp phần để trang phim lậu này luôn tồn tại cho dù có bị giảm bớt phần doanh thu từ quảng cáo.

Chính vì vậy, việc xử lý triệt để các web xem phim lậu gặp rất nhiều khó khăn. 

Còn “cầu” thì còn “cung”

Chặn đứng hoàn toàn website phim lậu là rất khó vì nhu cầu người dùng vẫn còn.Việc các nhà mạng chặn các tên miền cũng chỉ gây một ít khó khăn cho những website phim lậu, vì sẽ phải tốn thời gian chạy lại từ khóa tìm kiếm hay tạo lượt truy cập cho tên miền mới.

Để xử lý tình trạng vi phạm bản quyền trên Internet, câu chuyện không chỉ là trách nhiệm của chính phủ, mà còn là ý thức của mỗi người. Nếu không có “cầu” sẽ không thể “cung”. Chẳng ai bán một món đồ nếu cả thế giới đều không dùng tới. Nhưng, để nâng cao trách nhiệm của người thiếu ý thức là điều không hề dễ dàng.

Chế tài chưa đủ sức răn đe

Các dạng xâm phạm bản quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số phổ biến tại Việt Nam hiện nay là: Xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu, tên thương mại, tên doanh nghiệp trong môi trường thương mại điện tử; Hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến tên miền; Hành vi quảng cáo hàng hóa xâm phạm bản quyền sở hữu trí tuệ. Nhưng các vi phạm hiện nay chủ yếu bị xử lý hành chính.

Đại diện của Hiệp hội Điện ảnh Mỹ, bà Phan Cẩm Tú cho biết, dù hiệp hội phát hiện các website phim lậu và báo với các cơ quan quản lý ở Việt Nam, nhưng mức xử phạt hành chính với các đơn vị vi phạm bản quyền cao nhất cũng chỉ là 60 triệu đồng, quá thấp so với lợi nhuận các website này thu được.

Hiệp hội này đã đưa nhiều vụ việc ra công an nhưng còn nhiều vấn đề về kỹ thuật, vì xác minh được người vi phạm trong môi trường số không dễ.

Xung quanh vấn đề trên, phóng viên chuyên trang Pháp luật và Bản quyền đã có cuộc trao đổi với Ths.Luật sư Võ Đình Đức – Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội.

Ths.Luật sư Võ Đình Đức – Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội.

Luật sư Võ Đình Đức chia sẻ, chế tài xử lý hành vi xâm phạm bản quyền trong môi trường số hiện nay còn chưa đủ sức răn đe, để xử lý triệt để các hành vi xâm phạm, cần phải có sự trợ giúp tích cực từ phía các nhà mạng và vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa từ phía các cơ quan chức năng.

Cụ thể, từ phía các nhà mạng, trong hợp đồng dịch vụ với khách hàng nên kèm theo điều khoản: “Nếu khách hàng vi phạm bản quyền hoặc thực hiện những hoạt động chưa được cấp phép thì các nhà mạng có quyền thanh lý hợp đồng bất cứ lúc nào”. Từ đó, kiên quyết xử lý thật nghiêm minh các đối tượng vi phạm.

Bên cạnh đó, để triệt để xử lý các hành vi xâm phạm, mà nguyên nhân phần lớn là do ý thức của người dùng, các cơ quan chức năng cần tham khảo thêm kinh nghiệm xử lý của một số nước trên thế giới. Ví dụ như:

Ở Hoa Kỳ

Nếu bị bắt vì tội chia sẻ phim trên các trang web, người vi phạm có thể đối mặt với mức phạt từ 750 USD trở lên. Theo tờ USA Today, vào tháng 8/2019, với hành vi sao chép và phát tán phim trên các website cá nhân, Cục điều tra liên bang (FBI) đã buộc tội 8 người đàn ông với tội danh vi phạm bản quyền.

Người dùng có thể thay đổi VPN khi click vào trang web xem phim miễn phí, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc Cảnh sát công nghệ sẽ không thể lần ra địa chỉ IP.

Bên cạnh đó, các nhà mạng có thể xác định được thiết bị nào đang truy cập web lậu. Điều đó, sẽ khiến người dùng đứng trước vành móng ngựa.

Ở Ấn Độ

Ấn Độ đã từng là một trong năm quốc gia đứng đầu về nạn xem và tải phim “lậu”. Điển hình là các bộ phim nổi tiếng như Udta Punjab, Mohalla Assi, Paanch…, trước khi nhà sản xuất phát hành đã bị phát tán đầy trên mạng, thậm chí bản full HD.

Nguyên nhân dẫn đến việc vi phạm bản quyền có thể kể đến như giá vé xem phim cao, trong khi mức thu nhập của đa số người dân còn thấp. Chính vì vậy, từ lâu Ấn Độ đã xem vi phạm bản quyền là một thách thức lớn đối với sự phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh (Bollywood).

Để giải quyết vấn đề phát tán và xem phim “lậu”, chính phủ Ấn Độ đã đưa ra nhiều biện pháp thiết thực. Trong đó, phải kể đến như quyết định giảm thuế dịch vụ, từ đó giảm giá vé xem phim. Chính vì vậy, cùng với Hollywood, Bollywood trở thành một trong những ngành công nghiệp điện ảnh lớn nhất thế giới.

Không chỉ có vậy, người vi phạm ở Ấn Độ thậm chí phải ngồi tù nếu như cố tình truy cập hoặc phát tán phim trên nền tảng Internet khi chưa có sự đồng ý của đơn vị nắm giữ bản quyền.

Tùy theo từng hành vi, người truy cập sẽ đối mặt với các mức phạt từ hành chính đến phạt tù. Trong lần vi phạm đầu tiên, người dùng có thể bị ngồi tù từ 6 tháng đến 3 năm, phạt từ 50.000 đến 200.000 rupee (tương đương 655 USDđến 2.600 USD). Nếu vẫn còn tiếp tục vi phạm, hình phạt sẽ còn nghiêm khắc hơn.

Kết …

Kỳ Anh